GERAADPLEEGDE BRONNEN

Ten eerste willen we Els Sas, lector aan de Karel de Grote Hogeschool, medeauteur van de "Checklist voor kwaliteitsvolle binnenklasdifferentiatie" en promotor van dit beroepsproduct, bedanken voor haar begeleiding en feedback gedurende dit project.

Uit ons bronnenonderzoek hebben we heel wat bevindingen gedaan waar me mee aan de slag zijn gegaan om onze lespakketten in elkaar te steken. Zo hebben we meer informatie opgedaan rond gepersonaliseerd werken door ICT-tools, binnenklasdifferentiatie, het maken van escaperooms enzovoort. Hieronder vindt u een korte toelichting omtrent hoe verschillende bronnen ons inzicht hebben gegeven om het materiaal uit te werken.

Volgens Bulckaert & Struyven is het belangrijk om ondersteunende materialen aan te bieden, te variëren in taken en werkvormen waarbij leerlingen insprak en keuzevrijheid krijgen. Wij hebben in ons beroepsproduct dan ook gezorgd voor voldoen de variatie in taken en werkvormen waarbij de leerlingen ook inspraak en keuzevrijheid krijgen. Daarnaast is het volgens Bulckaert & Struyven ook belangrijk om in te spelen op de interesses van de leerlingen. Dit zorgt ervoor dat de leerlingen meer gemotiveerd zijn om te leren. Het is ook belangrijk om afwisseling in je groepsvormingen te steken. Dit kan ook op vlak van interesse en leerprofiel. Het is ook motiverend om te wisselen tussen individueel werk, zelfstandig werk, werken in duo, werken in trio enzovoort. Bij het uitwerken van onze werkvormen hebben we dan ook gezorgd voor afwisseling tussen groepsindelingen. Zo hebben werkvormen waarbij de leerlingen zelfstandig aan de slag moeten, in duo's, in groepjes van vier en wordt er gedifferentieerd op basis van homogene en heterogene groepjes. In het werk van Cools, Coubergs, De Martelaer, Engels en Struyven worden voordelen, nadelen en tips aangehaald rond het vormen van homogene en heterogene groepjes. We hebben deze tips dan ook gebruikt als we groepjes hadden bij onze lespakketten of we een homogeen groepje of heterogeengroepje verkozen. Zo hebben we bij de "Wie is het" gekozen voor homogene groepjes, maar bij de "vier twee solo" voor heterogene groepjes, omdat het belangrijk is dat de leerlingen leren van elkaar en zo kunnen de sterke leerlingen het uitleggen aan de leerling die het niet goed begrijpt. Dit zorgt er ook voor dat de je werk als leerkracht minder wordt tijdens de les en je individuele groepjes beter kan ondersteunen.

Een andere manier om gedifferentieerd aan het werk te gaan volgens Dedapper, Raes, Suykens, & Van Santvliet is een miniklas. Je biedt met deze werkwijze extra steun aan de cognitief zwakkere leerlingen en blijven de snelle leerlingen niet op hun honger zitten. Je kan de leerlingen een correctiesleutel geven zo komt er meer tijd vrij om individuele groepjes te begeleiden. De miniklas hebben we ook toegepast in enkele lespakketten. Ook voorzien we meestal voor de leerlingen een verbetersleutel zodat ze snel hun fouten kunnen verbeteren en zodat ze ook zelfstandig aan de slag kunnen.

Daarnaast is een andere manier om te differentiëren ook een pre-instructie. Dit is een manier om leermoeilijkheden en leerachterstand te voorkomen. (Dedapper, K., Raes, F., Suykens, E., & Van Santvliet, A., 2019) Doordat de leerlingen zijn voorbereid of de instructie in de eigenlijke les voor de tweede keer krijgen, kunnen ze de leerstof tijdens het lesgebeuren beter opnemen. Als leerlingen de lesstof al een beetje begrijpen, zijn ze eerder geneigd om actief mee te werken in de klas. Bovendien stimuleert het hun zelfvertrouwen en motivatie omdat ze sneller een succeservaring beleven. (Anthonissen, L., Smits, T., & Tanghe, E., 2015). Aangezien we het differentiatie-uur een perfecte gelegenheid vinden om deze pre-instructie te geven, hebben we ook twee pre-instructie lessen in elkaar gestoken.

Uit onderzoek is ook gebleken dat bij coöperatief leren, waarbij leerlingen samen relatief zelfstandig taken afwerken, positieve effecten worden vastgesteld op de prestaties, maar ook de motivatie en het gevoel van zelfwaarde van leerlingen zal toenemen. Zo zullen ook de meer begaafde leerlingen de taak van de leerkracht gedeeltelijk overnemen. (Dedapper, K., Raes, F., Suykens, E., & Van Santvliet, A., 2019). Daarom hebben we in onze lespakketten ook veel ingezet op het coöperatief leren. Zo hebben we een vier-twee-solo en denken-delen-uitwisselen uitgewerkt. Het idee van de werkvorm denken-delen- uitwisselen hebben we gehaald uit de toolbox met werkvormen voor differentiatie. (Anthonissen, Smits, & Tanghe, 2015)

Uit het interview met An Schobben, leerkracht wiskunde op het heilig Pius x instituut Antwerpen, leerden we dat het tijdens de flexuren ook een aanrader is om in te zetten op peerteaching. Zo kan je de leerlingen die het moeilijker hebben met wiskunde al wat voorbereiden en horen ze de uitleg twee keer. Daarnaast krijgen leerlingen die verder in het leerproces staan de kans om dit te tonen.

We hebben ook een enquête afgenomen bij enkele leerkrachten die zelf ervaring hebben met een differentiatie-uur wiskunde. Hieruit konden we afleiden dat:

er focus moet liggen op zowel theorie als oefeningen.
dat we verder moeten kijken dan enkel differentiëren op vlak van leerstatus.
dat er binnen de groepen verdere nood is aan binnenklasdifferentiatie.
de nood aan structuur en duidelijkheid binnen aangeboden materiaal groot is. Dit zodat alle (student)leerkrachten het materiaal vlot kunnen gebruiken. Concreet gaat het dan over een duidelijke opbouw binnen de website en consistentie binnen het materiaal. Een bijkomend element is hier het voorzien van correctiesleutels.
er materiaal voorzien moet worden voor elke niveaugroep.

Ook het inzetten van ICT kan helpen om te differentiëren. Uit onderzoek is gebleken dat het gebruik van ICT in de les ook verschil kan maken wat de leeruitkomsten betreft. Door ICT in te zetten, kunnen leerlingen op eigen tempo, niveau en inhoud werken. Ook in onze lessenpakketten hebben we ICT-tools ingezet. (Dedapper, K., Raes, F., Suykens, E., & Van Santvliet, A., 2019) In het werk Rosius, Vandenhoudt en Wassink, werden enkele praktijkvoorbeelden van het inzetten van ICT tijdens de lessen besproken. Een praktijkvoorbeeld uit het werk was Socrative. Volgens Stephanie Simons een leerkracht wiskunde die in deze bron wordt vermeld en haar mening geeft over Socrative, kan je zo snel inspelen op het tempo van de leerlingen. Je weet zo wie je extra ondersteuning moet geven en wie verder kan. Daarnaast vermeld Stephanie ook dat je met deze App ook de stillere en passievere leerlingen kan stimuleren voor een actieve deelname aan de les aangezien leerlingen via Socrative anoniem kunnen antwoorden. Andere praktijkvoorbeelden van differentiëren met ICT-tools die werden aangehaald in het werk en die we hebben toegepast in onze lespakketten zijn het gebruik van QR-codes, Bookwidgets SmartSchool, Glogster en Thinglink.

Voor de escaperoom in elkaar te steken hebben we ons gebaseerd op het artikel van Escape Kit. Hier halen ze verschillende stappen aan hoe je een escaperoom maakt. We hebben bij het uitwerken van de escaperoom dan ook deze stappen gevolgd.

Volgens Johnston-Wilder, Pim en Westwell, kan je leerlingen ook motiveren voor wiskunde door een koppeling te maken naar taal en kunst (bijvoorbeeld gedichten). Vandaar dat we bij het maken van het lespakket rond de eigenschappen van bewerkingen met gehele getallen ook ingezet hebben op dat creatieve door ze een poster te laten ontwerpen rond de leerstof.

Volgens Windels, is een goed lesmodel om wiskunde te onderwijzen het E6-model. Dit model bestaat uit zes fases die in een les wiskunde kunnen voorkomen. Afhankelijk van de soort les die je geeft. We hebben onze lespakketten dan ook gebaseerd op dit lesmodel. In onze preteaching lessen zetten we in op iedere fase van het E6- model. Bij onze oefeningenlessen hebben we ingezet op de E1, E2 en E6. We hebben vermeld, dat het belangrijk is dat de leerkrachten eerst de nodige kennis van de leerlingen opfrissen, al dan niet op een activerende manier en onze E6 fase kent ook steeds een activerende werkvorm om de leerlingen te engageren dus hier passen we meestal een E26 toe.

BRONNEN:

Windels, B. (2011). Het 6E-model: een compromis tussen positivistisch en constructivistisch wiskundeonderwijs? velon. https://www.edurama.be/system/files/VELOV%20-%20Het%206E-model.pdf

Leraar 24. (2020, mei 26). Scaffolding daagt leerlingen uit tot zelfstandig leren . Opgehaald van www.leraar24.nl: https://www.leraar24.nl/69986/scaffolding-daagt-leerlingen-uit-tot-zelfstandig-leren/

Mouton, M.; Baert, B.; (2016). Differentiëren in een wiskundeles d.m.v. activerende directe instructie. Opgehaald van DocPlayer: https://docplayer.nl/14624274-Differentieren-in-een-wiskundeles-d-m-v-activerende-directe-instructie-door-tania-mouton-hogent-en-brian-baert-howest.html

Escape kit. (sd). How to create an escape room at home? Opgehaald van Escape room kit: https://escape-kit.com/en/how-to-create-an-house-escape-room/

Dedapper, K., Raes, F., Suykens, E., & Van Santvliet, A. (2019, september). Krachtig differentiëren en evalueren 2. K. https://www.kdg.be/sites/default/files/inkijkcursus_krachtig_leren_creeren_differentieren_en _evalueren.pdf

Johnston-Wilder, S., Johnston-Wilder, P., Pimm, D., & Westwell, J. (2017). Learning to teach mathematics in the secondary school. Londen, Engeland: Routledge.

Bulckaert, W., & Struyven, K. (2015, September 18). 8 mythes over differentiëren. Klasse, p. 1.

Anthonissen, L., Smits, T., & Tanghe, E. (2015). Toolbox werkvormen voor binnenklasdifferentiatie. https://www.klascement.net/downloadbaar-lesmateriaal/57631/werkvormen-voor-binnenklasdifferentiatie-toolbox/?previous

Rosius, H., Vandenhoudt, K., & Wassink, D. (2015, september). Tablio Gepersonaliseerd leren realiseren met tablets. Hogeschool PXL. https://www.klascement.net/downloadbaar-lesmateriaal/59641/gepersonaliseerd-leren-realiseren-met-tablets/?previous#preview

Cools, W., Coubergs, C., De Martelaer, K., Engels, N., & Struyven, K. (z.d.). Binnenklasdifferentiatie - Leerkansen voor alle leerlingen [Presentatieslides]. Vlaamse Onderwijsraad. https://assets.vlor.be/www.vlor.be/import/steekkaarten.pdf

Schobben A., (2021, 20 mei). Differentiatie in de lessen wiskunde (N. Schrijvers interviewer)

Van Mieroop K., Van Loock E., Sas E., (2021, mei, 19). Differentiatie in de lessen wiskunde (F. Konings, E. Tielemans, D. Leffelaer en N. Schrijvers interviewer)